5 Temmuz 2023 tarihinde açıklanan enflasyon rakamları memur, sözleşmeli personel ve emeklilere ne kadar zam geleceğini netleştirdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı mali ve sosyal haklara ilişkin genelgeyi henüz yayımlanmasa da 6 aylık enflasyon rakamının belli olmasından sonra kanuni düzenleme ile yapılacak seyyanen artış dışında memurlara, sözleşmeli personele ve emeklilere verilecek zam oranı % 17,55 olarak belli oldu.
Kanun teklifi ile de ilave olarak yapılacak seyyanen maaş artışı da belli oldu. Bu çerçevede 22 soru ve cevapla konuyu yansımalarıyla birlikte açıklamaya çalışacağız.
1- Temmuz ayında memurlara verilecek zam ne kadar olacak?Görevdeki memurlar ocak-temmuz ve temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere maaşlarını olarak zamlı alıyorlar. Zam oranları ise toplu sözleşmeye göre önceden belirleniyor. Üzerine, geçmiş 6 aylık enflasyondan kaynaklı bir fark oluşursa, bu fark maaş zammına yansıyor. Enflasyon farkının oranı da toplu sözleşmede yer alıyor. 6 aylık enflasyon rakamlarının açıklanması sonrasında 2023’ün temmuz ayında alınacak zam oranı yüzde 17,55 oldu. Seyyanen refah payı artışı da belli oldu. Seyyanen maaş artışı ise 15.965 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımı kadar olacaktır. Buna göre Devlet Memurları Kanunu’nun 154’üncü maddesi uyarınca aylık gösterge tablosunda yer alan rakamlar ile ek gösterge rakamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayısı (0,50979554), memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısı (7,9792846), iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak yan ödeme katsayısı ise (0,16167239) olarak belirlenecektir.
Ancak maaş zammı 1 temmuzdan itibaren geçerli olmakla birlikte kanunla verilecek seyyanen refah payı ise 15 temmuzdan geçerli olacak şekilde ödeme yapılacak ve farklar ayrıca ödenecektir. Kanuni düzenleme ile seyyanen yapılacak artış tutarı da 15.965*0,50979554 = 8.138,88 TL olarak kanun teklifine yansıdı. Bu rakamdan sadece binde 7,59 oranında damga vergisi kesilecektir. Sözleşmeli personelin sözleşme tavanları da 8.138,88 TL olarak ilaveten artacaktır. Seyyanen yapılacak artışın 15 Temmuz yapılacak maaş ödemesine yetişmeyeceğini düşünüyoruz.
2- Emekli olacak memurlara ödenecek yol tazminatı ne kadar olacak?
375 sayılı KHK’nın 1/D maddesinde, yukarıdaki kapsama girenlere, 13.558 gösterge rakamının aylık katsayı rakamı ile çarpımı sonucunda bulunacak tutarın tazminat olarak ödenmesi öngörülmüştür.
Ödenecek bu tutardan sadece damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.
2023 yılı Temmuz - Aralık döneminde emekli olanlara ödenecek yolluk tutarı;
13.558 x 0,50979554 = 6.911,8 TL – 52,46 TL (Damga Vergisi)
Net ödenecek miktar= 6.859,34 TL
3- Zamdan memur emeklileri de aynı oranda yararlanacak mı?Memurlara yapılan zam oranları emeklilere de doğrudan yansımaktadır. Çünkü memur emeklilerinin maaşları için esas alınan maaş katsayısı ve taban aylık katsayısı doğrudan memur emeklilerinin maaşlarını etkilemektedir. Bu nedenle memurlar için yüzde 17,55 oranındaki zam memur emeklilerine de aynı şekilde yansıyacaktır. Kanunla yürürlüğe girecek olan seyyanen yapılan artışından ise memur emeklileri yararlanamayacaktır. Ayrıca asgari ücret kadar tutarın vergi matrahından indirilmesi sadece memurlara ilave maaş olarak yansıyacaktır. Yani asgari ücret artışı memur emeklilerine yansımayacaktır.4- SSK, Bağ-Kur ve Tarım-Bağ-Kur emeklilerinin zammı ne kadar olacak?
SSK, Bağ-Kur ve Tarım Bağ-Kur tarım emeklileri de ocak ve temmuz olmak üzere senede iki kere ve bir önceki 6 aylık dönemde gerçekleşen, TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranına göre maaşlarını zamlı alıyor. TÜİK, 2023’ün ikinci 6 aylık enflasyon rakamını yüzde 19,77 olarak açıkladı. Buna göre emekliler de maaşlarını yüzde 19,77 oranında zamlı alacaklardır. Bunlar için de memur emeklilerinde olduğu gibi kanunla refah payı ödemesi yapılmayacaktır.
5- Emeklilere yönelik alt sınır aylık tutarı değişti mi?
Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la en düşük emekli aylığı 7.500 TL’ye yükseltilmişti. Şu ana kadar bu tutarın arttırıldığına ilişkin yeni bir açıklama yapılmadı.
6- En düşük emekli aylığı 7.500 TL mi olacak, daha fazla alanlar da var mı?
Emekli aylıklarının belli bir tutarın altına düşmemesi için getirilen zorunlu alt sınır aylık tutarı bulunmaktadır. 5434 sayılı Kanun’a göre bağlanacak emekli aylığının alt sınırı 14. derece’nin 2. kademesi üzerinden 30 fiili hizmet yılı için hesaplanan emekli aylığıdır. 2023 yılının ikinci yarısındaki alt sınır aylık tutarı 9.287,57 TL olacak. 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar içinse alt sınır aylık tutarı farklı düzenlenmiştir.
Buna göre Kanunun 55’inci maddesinde bütün sigortalılar için düzenlenen alt sınır aylık memurlar için de geçerlidir. Ayrıca, emekli aylıkları 5510 sayılı Kanun’un ek 19’uncu maddesine göre 7.500 TL’den az olamamaktadır.
7- En düşük emekli aylığından dul ve yetimler nasıl yararlanacaklar?
7.500 TL olan bu tutar emeklinin dul ve yetimlerine yararlandıkları oranda yansıyacaktır. Yani 7.500 TL’nin altında emekli maaşı alan bir emeklinin Temmuz ayında 7.500 TL olan emekli maaşının vefat halinde geride bir dul ve 1 yetimi kalmışsa;
7.500 x % 50= 3.750 TL dula, 7.500 x % 25= 1.875 TL de yetime ödenecektir.
8- Cumhurbaşkanı emekli maaşı ne kadar olacak?
Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, eski Başbakanlar, bakanlar ve milletvekillerine ödenen maaşlar kamuoyuna oldukça abartılı bir şekilde yansıtılmakta ve bu maaşlar üzerinde çok fazla spekülasyon yapılmaktadır. Bu nedenle konu oldukça hassas bir öneme sahiptir.
5510 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesinde; Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başbakan, bakanlar ve milletvekillerine emekli maaşının nasıl bağlanacağı detaylı bir şekilde izah edilmiştir. Buna göre bağlanacak emekli maaşı hesabı şu şekilde yapılmakta:
2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’na göre Cumhurbaşkanı’na verilecek yıllık ödenek 1.209.000 TL’dir. Bu rakama göre 2023 yılı için belirlenen Cumhurbaşkanı aylık ödeneği 2022 yılı ödeneği ile aynı olup:
1.209.000 ÷ 12 = 100.750 TL’dir.
Bu verilere göre Cumhurbaşkanı’nın emekli aylığı: 100.750 x % 40 = 40.300 TL’dir. Memur ve emeklilere gelen zam Cumhurbaşkanı maaşına ve emekli maaşına yansımayacak.
7417 sayılı Kanun’la milletvekili emeklilerine yapılan emekli maaşının Cumhurbaşkanı ödeneğine göre belirlenmesi sona erdirildi.
9- Milletvekili maaşı Cumhurbaşkanı maaşını katladı
7417 sayılı Kanun’la 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “istek tarihindeki Cumhurbaşkanı’na ödenmekte olan aylık ödeneğin % 40’ı esas alınarak Cumhurbaşkanı’na bağlanacak yaşlılık aylığının % 75’i oranında” ibaresi “126.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda” şeklinde, altıncı fıkrasında yer alan “Cumhurbaşkanı’na ödenmekte olan aylık ödeneğin % 40’ı esas alınarak Cumhurbaşkanı’na bağlanacak yaşlılık aylığının % 45’i oranında” ibaresi “115.225 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda” şeklinde, dokuzuncu fıkrasında yer alan “Bu madde kapsamında” ibaresi “Birinci fıkra kapsamında” şeklinde ve aynı fıkrada yer alan “ve bu aylıklar” ibaresi “ve bu madde kapsamında bağlanan aylıklar” şeklinde değiştirilmiştir.
Buna göre TBMM Başkanı ve Başbakan’a 126.000 * 0,50979554 = 64.234 TL tutarında emekli maaşı ödenecek. Milletvekillerinin emekli maaşı ise 115.225 * 0,50979554 = 58.741 TL oldu.
Bu rakamlara göre Cumhurbaşkanı 40.300 TL emekli maaşı alırken TBMM Başkanı ve Başbakan’ın emekli maaşı 64.234 TL, milletvekilinin emekli maaşı ise 58.741 TL olup her iki grubun maaşı da Cumhurbaşkanı’nın emekli maaşını geçmiş oldu. Cumhurbaşkanı’nın maaşını diline dolayanlar bakalım bunu da dolayabilecekler mi?
10- Cumhurbaşkanı ödeneği kimlerin emekli maaşlarını etkiliyor?
TBMM Başkanı ve eski Başbakanların emekli aylığı ise Cumhurbaşkanı emekli aylığının % 75’i idi. Ancak 7417 sayılı Kanun’la TBMM Başkanı ve Başbakan’la milletvekillerinin emekli maaşının Cumhurbaşkanı ödeneğine göre ödenmesi sona erdirildi. Böyle olunca da milletvekili emekli maaşlarının Cumhurbaşkanınınkinden daha fazla olması gibi garipliklerle karşılaşıldı.
11- Yüzde 17,55 oranındaki memur maaş zammı Cumhurbaşkanı ve vekil maaşlarını etkiler mi?
Cumhurbaşkanı’nın aldığı maaş ve emekli maaşı, maaş katsayısındaki artışlardan etkilenmemektedir.
Ancak son düzenleme sonrasında bakanların ve milletvekillerinin hem maaşları hem de emekli maaşları maaş katsayısına göre belirleneceği için memurlara yapılan zam oranında bunların hem görev maaşları hem de emekli maaşları artacaktır.
12- Yüzde 17,55 oranındaki memur maaş zammı milletvekili maaşını etkiler mi?
Milletvekilleri ve bakan maaşları Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun hükümleri çerçevesinde belirlenmektedir.
Bu kanunun birinci maddesinde; “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin aylık ödeneklerinin tutarı, en yüksek devlet memurunun almakta olduğu miktardır. En yüksek devlet memuruna ödenenlerden gelir vergisine tabi olmayanlar bu kanuna göre de gelir vergisine tabi tutulmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine bu madde uyarınca hesaplanacak aylık ödenek tutarının yarısı yolluk olarak ödenir. Bu yolluklar herhangi bir suretle haczedilemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri en yüksek devlet memurunun almakta olduğu mali ve sosyal haklardan yararlanırlar” hükmüne yer verilmiştir.
En Yüksek Devlet Memuru ifadesi Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için kullanılmaktadır. Dolayısıyla milletvekili ve bakanların maaşlarının kıstas alındığı maaş Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’na ödenen maaştır.
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için ödenecek maaş tutarı ise mülga 3056 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. Mülga 3056 sayılı Kanun’un Sözleşmeli Personel başlıklı 35’inci maddesinde “Başbakanlık merkez teşkilatında, müsteşar kadrolarına atananlar atandıkları kadrolarda sözleşmeli olarak da, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın çalıştırılabilir. Bu şekilde istihdam edilen müsteşara 56.400 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık ücret ödenir. Ocak, Nisan, Haziran, Temmuz, Ekim ve Aralık aylarında birer aylık ücreti tutarında ikramiye verilir. Yapılacak diğer ödemeler ile bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulu’nca tespit edilir” hükmüne yer verilmiştir.
Diğer yandan, Bakanlar Kurulu Kararı ile Başbakanlık’ta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları’nda da Başbakanlık Müsteşarı’na sözleşme ücretine ilaveten hangi ödemelerin yapılacağı belirlenmiş olup, bunlar arasında özel hizmet tazminatı, makam tazminatının yarısı ve fazla çalışma ücreti yer almaktadır.
703 sayılı KHK ile yapılan düzenlemeye göre ile Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’na yapılacak ödemeler için, Başbakanlık Müsteşarı’na yapılan ödemelere ilişkin mülga hükümlere atıf yapılmıştır. Dolayısı ile en yüksek devlet memuru aylığı tutar olarak değişmemiş oldu. Bu nedenle maaş katsayısındaki artışlar bakan ve milletvekili maaşını da arttırmaktadır. Buna göre bakan ve milletvekillerine İdari İşler Başkanı’na yapılan aylık ödemelerin 1,5 katı tutarında ödeme yapılmaktadır.
13- Bakan maaşları milletvekili maaşlarından ne kadar fazladır?
3055 sayılı Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Ödenek ve Yollukları İle Temsil Ödenekleri Hakkında Kanun’un birinci maddesinde Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara, 5000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda temsil ödeneği verileceği ifade edilmiştir. Buna göre, milletvekili maaşlarına ilave olarak 5.000 gösterge rakamının maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutarda bakan ödeneği ilave edildiğinde bakan maaşı ortaya çıkmaktadır. Yani bakanlara ödenen maaş milletvekillerine ödenen maaştan 2.548,97 TL daha fazladır.
14- 5510 sayılı Kanun’a tabi milletvekillerinin daha düşük ücret aldıkları doğru mudur?
15.10.2008 tarihinden sonra göreve başlayan bakan ve milletvekilleri 5510 sayılı Kanun’a tabi olacakları için 5434 sayılı Kanun’a tabi olan bakan ve milletvekillerinden daha az ücret alırlar. Bunun sebebi ise emekli kesintilerinin daha fazla olmasıdır. Ancak emekli olunca her ikisi de aynı emekli maaşını alacaklardır. Yani milletvekilleri emekli maaşında 5510 veya 5434 ayrımı yoktur.
15- En yüksek devlet memuru aylığı nedir, nasıl hesaplanır ve Temmuzda ne kadar olacak?
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için En Yüksek Devlet Memuru ifadesi kullanılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’nın ek göstergesi 8400 olmasına rağmen En Yüksek Devlet Memuru aylığı hesabında 8000 ek gösterge esas alınacaktır. Dolayısıyla esas alınan gösterge ve ek gösterge tutarı olan 1500+8000 rakamı toplamının memur maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutara ise En Yüksek Devlet Memuru Aylığı ifadesi kullanılmaktadır.
Buna göre, 2023 yılı Temmuz sonrası En Yüksek Devlet Memuru Aylığı = 9500 x 0,50979554
= 4.843 TL’dir.
16- Kıdem tazminatı tavan tutarı ne kadar olacak?
Kıdem tazminatı tavan tutarı en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesi tutarı kadardır. Buna göre, 01.07.2023 tarihinden itibaren kıdem tazminatı tavan tutarı 23.489,81 TL oldu.
17- Tayin bedeli nedir, nasıl hesaplanır ve Temmuzda ne kadar olacak?
Bazı kadrolarda bulunan personele, 2155 sayılı Bazı Kamu Personeline Tayın Bedeli Verilmesi Hakkında Kanun ve bu kanuna göre çıkarılan Bazı Kamu Personeline Tayın Bedeli Verilmesine Ait Yönetmelik hükümleri çerçevesinde verilen tutara denilmektedir. Bu tutar 2.100 gösterge rakamı ile maaş katsayısının çarpımından oluşmaktadır. Bu tutar ise 2.100*0,50979554 = 1.070,57 TL’dir.
18- Temmuz ayından itibaren sözleşmeli personelin sözleşme tavanı ne kadar olacak?
Kamu kurumlarında birden fazla sözleşmeli personel statüsünde çalışan personel olduğu için bunların ücret tavanları da oldukça farklıdır. 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 3’üncü maddesinin (c) bendi uyarınca sözleşmeli olarak çalıştırılan personelin ücret tavanı 36.041,3 TL’dir.
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ücret tavanı 33.013,27 TL’dir. Bilişim personeline yapılan ödemelerde bu tutarın katları olarak belirlenmekte ve bu tutarın beş katını olan 165.066,35 TL’yi geçememektedir.
19- Bedelli askerlik yapacakların ödeyeceği tutar ne kadar olacak?
Asker Alma Kanunu’nun bedelli askerlik başlıklı 9’uncu maddesine göre; bedelli askerlik tutarı 240.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar kadardır.
Bu hüküm gereğince bedelli askerlik yapacak kamu personeli dahil birçok vatandaşın bedelli askerlik tutarı Temmuz ayından itibaren 240.000 * 0,50979554 = 122.350,95 TL olmuştur.
20- Mahalli İdare personeline ödenen sosyal denge tazminatı ne kadar arttı?
Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %120’sidir. Yani 9500 * 0,50979554*1,2 = 5.811,66 TL’dir.
Sosyal denge tazminatı vergiden istisna tutulmadığı için hem % 15 gelir vergisi hem de 0,00759 oranında damga vergisi kesintisi yapılacaktır.
21- Temmuz ayından itibaren muhtar maaşları ne kadar olacak?
2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası’nın 1’inci maddesine göre; köy muhtarları ile şehir ve kasaba mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir. Bu ödenek damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. Bu ödeneğin net tutarının net asgari ücret tutarının altında kalması halinde aradaki fark, ödenek için öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ayrıca ödenmektedir. Bu tutar 14.750*0,50979554 = 7.519,48 TL olup bu tutar asgari ücretin altında kaldığı için muhtar maaşları 11.402 TL’nin altında olamayacaktır.
22- Mal beyanına esas şube müdürü maaşı ne kadar oldu?
2023 yılı Temmuz ayı itibarıyla 20.379,84 TL’dir. Seyyanen artıştan bu tutar etkilenmeyecektir.
